Tại một khu resort ven biển ở Ninh Thuận, giữa mùa cao điểm đón khách quốc tế, hệ thống nước thải tại khu vực bếp chính bất ngờ trào ngược. Nước thải đục, bốc mùi hôi thối lan ra cả khu phụ trợ và khuôn viên tiếp khách. Nguyên nhân được xác định là do lượng mỡ thải từ quá trình chế biến thức ăn không được tách lọc, tích tụ lâu ngày trong đường ống, khiến dòng chảy bị cản trở.

Đây không phải là trường hợp hiếm gặp. Theo khảo sát của một công ty kỹ thuật môi trường hoạt động tại TP HCM, khoảng 80% nhà hàng – resort quy mô vừa và lớn chưa có hệ thống tách mỡ đạt chuẩn. "Mỡ không chỉ đơn thuần là chất thải khó xử lý, mà còn là tác nhân chính gây nghẹt ống, bốc mùi và phá vỡ hệ sinh thái vi sinh trong toàn bộ hệ thống xử lý nước thải", kỹ sư Nguyễn Hoàng T., người từng phụ trách nhiều dự án xử lý nước thải resort ở Khánh Hòa, cho biết.

Mỡ trong nước thải đến từ đâu?

Trong bất kỳ khu bếp chuyên nghiệp nào, dầu mỡ là thành phần không thể thiếu – từ chiên, xào, nướng cho đến nấu súp, chế biến nước sốt. Sau quá trình sử dụng, dầu mỡ thường bị cuốn trôi theo dòng nước rửa chén, vệ sinh bếp hoặc thoát ra từ bề mặt thực phẩm.

Tuy nhiên, khác với nước và các tạp chất hữu cơ thông thường, dầu mỡ không tan, có xu hướng nổi lên và bám dính mạnh vào thành ống, bể chứa hoặc bẫy mỡ. Qua thời gian, chúng hình thành lớp màng mỡ dày, gây tắc nghẽn và cản trở dòng chảy.

Một nghiên cứu của Viện Công nghệ Môi trường cho thấy, chỉ cần 1 lít dầu thải không qua xử lý có thể làm ô nhiễm đến 1 triệu lít nước sạch. Trong môi trường ẩm và kín khí, mỡ sẽ phân hủy kỵ khí, sinh ra khí H2S và CH4 – hai hợp chất có mùi trứng thối, cực kỳ khó chịu và có thể gây độc hại cho con người.

Bể tách mỡ – thiết bị bị lãng quên

Bể tách mỡ, hay còn gọi là bẫy mỡ, là một thiết bị có cấu tạo đơn giản gồm ba ngăn: tiếp nhận – tách mỡ – xả thải. Dựa trên nguyên lý phân lớp giữa nước và mỡ, hệ thống này giữ lại phần mỡ thừa trước khi nước đi vào hệ thống xử lý chính.

Dù vậy, tại nhiều khu resort, bể tách mỡ vẫn bị xem nhẹ hoặc không được bảo trì định kỳ. “Một số nơi lắp đặt bể inox nhỏ, sau đó bỏ quên nhiều tháng. Khi bể đầy, mỡ tràn ra ngoài đường ống và gây tắc nghẽn. Có nơi còn không lắp bể vì cho rằng đó là chi phí không cần thiết”, anh Trần Văn Dũng – chuyên viên kỹ thuật tại một đơn vị xử lý nước thải ở Đà Nẵng, chia sẻ.

Không có bể tách mỡ hoặc sử dụng sai cách có thể dẫn đến hàng loạt hậu quả: từ nghẹt đường ống, mùi hôi lan rộng, đến tê liệt toàn bộ hệ thống xử lý nước thải sinh học phía sau. Khi vi sinh vật bị tiêu diệt bởi lượng dầu mỡ quá cao, nước thải không thể được làm sạch, buộc phải xả thải vượt tiêu chuẩn – vi phạm pháp luật và gây thiệt hại nghiêm trọng đến môi trường.

Resort đối mặt rủi ro kép

Trong những năm gần đây, nhiều resort tại các tỉnh như Bình Thuận, Khánh Hòa, Phú Quốc... bắt đầu đối mặt với làn sóng kiểm tra môi trường định kỳ từ các cơ quan chức năng. Nhiều đơn vị bị phạt hành chính từ 50 đến 200 triệu đồng do xả thải có dầu mỡ vượt quy chuẩn kỹ thuật.

Ngoài các mức phạt, hậu quả còn nghiêm trọng hơn ở khía cạnh vận hành. Một hệ thống bếp bị nghẹt trong mùa cao điểm có thể khiến khu nghỉ dưỡng mất khách, ảnh hưởng đến hình ảnh thương hiệu. Việc khắc phục sự cố thường kéo dài, bao gồm hút mỡ, thông tắc, thậm chí phải tháo dỡ hệ thống ống và thi công lại, tiêu tốn hàng chục triệu đồng cho mỗi lần xử lý.

Giải pháp nào cho bài toán mỡ thải?

Theo các chuyên gia môi trường, có ba hướng xử lý chính:

1. Lắp đặt bể tách mỡ đúng tiêu chuẩn, phù hợp công suất bếp.

2. Vệ sinh định kỳ: trung bình 7-10 ngày/lần tùy quy mô.

3. Kết hợp chế phẩm vi sinh: dùng các chủng vi khuẩn có khả năng phân hủy mỡ, giúp giảm tích tụ, khử mùi và bảo vệ hệ thống xử lý sinh học phía sau.

Một số resort cao cấp hiện đã áp dụng giải pháp vi sinh nhập khẩu từ Mỹ, với hiệu quả phân hủy mỡ cao, không ăn mòn đường ống và thân thiện với môi trường. "Sử dụng vi sinh là giải pháp lâu dài, đặc biệt phù hợp với mô hình resort xanh", kỹ sư Nguyễn Hoàng T. nhận định.